Dnia 26 sierpnia 2025 roku, na zakończenie wystawy rocznej uczestników Akademii Ikony obył się interaktywny wykład Elżbiety Jackowskiej-Kurek, malarki ikon prowadzącej od wielu lat warsztaty pisania ikon. Poniżej fragmenty wykładu:
"Piękno ikony
- Postacie na ikonach
mają w sobie radosny smutek.
Jest to przyjacielska obecność (ikona uobecnia pierwowzór). To uważność
i powaga słuchania, współczucie i Boże Miłosierdzie. (Chrystus
Pantokrator)
- W ikonie coś, co
mogłoby uchodzić za brzydkie jest niewiarygodnie piękne. Na ikonach św. Jana
Chrzciciela jest szlachetność, wierność, poświęcenie.
- Piękno tego rodzaju
jest prawdopodobnie takim pięknem, którego świat potrzebuje najbardziej. Jest
częścią naszego życia, niezbędnym pożywieniem człowieka. Ikona powinna być
miejscem, w którym tworzymy życie pełne piękna, piękna miłości do siebie
nawzajem ale i piękna fizycznego, ponadczasowego.
- W ikonie nie jest zachowana
jedność czasu i miejsca.
Ikona przedstawia sens danego
przedstawienia a nie jest jedynie obrazem narracyjnym.
Czas jest niezbędnym
składnikiem powstania ikony. Spoiwo jajeczne (w sensie dosłownym początek
życia) przedziwnie ożywia pigmenty.
Można powiedzieć, że pigmenty zaczynają żyć swoim życiem. Jednak to ich
życie potrzebuje właśnie czasu... Nie da się na jednym posiedzeniu! A
dokładnie: może się i da, ale to nie ten efekt. Kolory w czasie trawią się
wzajemnie i to, co nie wyglądało - dojrzewa, nabiera głębi i – wygląda! To właśnie
jest tempera jajowa. Jak się ją pozna i wyczuje, to sama zaczyna malować.
Patrzenie
Można patrzeć i nie
widzieć. Można też przyjrzeć się i wtedy się zobaczy.
Można zrobić wierny
odlew i z tego rzeźbę. Można zrobić dokładne zdjęcie ale żeby zrobić dobry
portret, to trzeba znać osobę.
Patrzenie jest
abstrahowaniem*
Światło
Żarówka świeci tak, że
im dalej od niej tym jest ciemniej
Światło wewnętrzne na
ikonie jest takie, że jest odwrotnie – im bliżej do boskości tym jest ciemniej
a elementy dalsze, zbliżone do modlącego się, świecą bardziej, są jaśniejsze. Dobrze można to
zobaczyć na ikonach z mandorlą. Taka ciemność nie jest na ikonie brakiem
światła, to Tajemnica. Jeśli byśmy patrzyli w słońce bez okularów
przeciwsłonecznych to, po chwili, w miejscu słońca zobaczylibyśmy ciemną plamę
– słońce w swoim centrum jest tak jasne, że aż ciemne.
Sztuka danej epoki
stanowi o jej charyzmacie, jest identyfikacją jej wewnętrznego stanu. Po
renesansie człowiek występuje jako najważniejszy, wcześniej Bóg był rozumiany
jako miara wszechrzeczy.
Ikona pomaga nam
zmieniać się, patrzeć na świat w ten inny sposób.
Perspektywa
Systemy perspektywiczne
ikony nie są prymitywne, są złożone.
Perspektywa zbieżna
została wprowadzona w epoce quattrocenta przez architekta Filippo
Brunelleschiego i opisana przez Leona Battistę Albertiego dla celów
architektonicznych.
Z braku wiedzy wynika stwierdzenie,
że jest to jedyny system perspektywiczny.
Systemów perspektywicznych stosowanych w malarstwie ikonowym jest kilka. Omówię siedem
(...)
*Abstrahowanie to proces myślowy,
który polega na odseparowaniu istotnych cech od nieistotnych lub skupieniu się
na tym, co wspólne dla grupy rzeczy, w celu stworzenia bardziej ogólnego
pojęcia lub zrozumienia. W skrócie oznacza to pomijanie szczegółów, aby
uchwycić istotę.(AI)"
Wykład będzie dostępny w całości w katalogu ikon współczesnych Akademii Ikony
.jpg)
